ویژگی‌های یک متن ترجمه شده خوب، دقیق، روان و با کیفیت چیست؟
در ترجمه تخصصی یک متن علمی به‌طور کلی می‌توان گفت که ترجمه‌ای خوب و موفق است که بتواند به پرسش‌های هفت‌گانه زیر پاسخ مثبت دهد:
۱- انتقال مفاهیم
۲- لحن نویسنده
۳- درک زبان خاص و متناسب با متن مبدا
۴- گزینش درست و دقیق و خوش آهنگی واژگان
۵- رعایت قواعد دستور زبان
٦- رعایت طول کلام نویسنده اصلی
۷- توجه به نشانه های نگارشی
۱- انتقال مفاهیم
برای انتقال صحیح مفاهیم، در وهله نخست مترجم باید به زبان مقصد از دید ادبی تسلط مطلوبی داشته باشد تا بتواند مفهومی را که از متن مبدا گرفته است به طرز درستی به زبان مقصد بیان کند. علاوه بر این، باید با دانش اکتسابی خود در تحصیل و از راه کمک گرفتن از کتاب‌های فرهنگ، دیکشنری‌ها و غیره مفهوم درست متن مبدا را دریابد.
۲- لحن نویسنده
نویسندگان همه یکسان نیستند و سبک نگارش و ویژگی‌های زبانی نوشته‌های ایشان به تناسب ویژگی‌های روحی و فکری و اخلاقی‌شان با هم متفاوت است. ویژگی‌های روحی و فکری و ذوقی نویسندگان بی تردید در نوشته‌های آنان بازتاب می‌یابد. به‌طور متقابل مترجمان نیز از همین ویژگی‌ها برخودار هستند. مترجم موفق آن است که در کار ترجمه بتواند همان خصیصه‌های گفته‌شده مربوط به هر نویسنده را حفظ کند و لحن ترجمه‌اش برگرفته از لحن نویسنده اصلی باشد. مترجم ممکن است متن را فهمیده باشد، ولی لحن کلام را درنیافته باشد.
۳- درک زبان خاص و متناسب با متن مبدا
یک نویسنده ادبی و کتابی می نویسد، دیگری عامیانه یا به اصطلاح "آرگو" می نویسد. یکی نثرش زیبا و شاعرانه است و دیگری خشک و روزنامه ای است. مترجم باید حواسش را جمع کند و زبان متناسب با نوشته اصلی را بیابد. رعایت این نکات است که ترجمه را از حالت صرف فن و حرفه بودن در می آورد و به آن جنبه هنری می دهد و بدین ترتیب هر خواننده ای از خواندن این ترجمه ها پی می برد که زبان نویسندگان مختلف با هم فرق داشته است.
۴- گزینش درست و دقیق و خوش آهنگی واژگان
واژه‌ها ممکن است به تنهایی معنی‌های متعددی داشته باشند، و برعکس برای یک معنی واحد کلمات گوناگونی ممکن است وجود داشته باشد. واژه‌گزینی صحیح و دقیق یکی از ابعاد هنری کار ترجمه است و بر خلاقیت مترجم تاثیرگذار است.
۵- رعایت قواعد دستور زبان
درستی هر نوشته‌ای رعایت اصول و قواعد دستور زبان بستگی دارد، در غیر این صورت آن نوشته نادرست و از نظر زبانی و حتی علمی فاقد ارزش خواهد بود. رعایت قوانین گرامری در افزایش ارزش ترجمه و هر متنی با هر نوع محتوایی بسیار موثر است.
٦- رعایت طول کلام نویسنده اصلی
این موضوع با مسئله امانت‌داری در ترجمه در ارتباط است. توضیح و بسط متن ترجمه امانت‌داری به دور است و اگر هم واژه یا آن جمله‌ای نیاز به شرح بیشتری داشته باشد، مترجم خوب در پاورقی یا پی نوشت به تفسیر آن می‌پردازد. حالت عکس این مطلب در مورد مترجمی است که یک محتوای یک کتاب حجیم را در یک حجم بسیار کمتر از نظر تعداد صفحه می‌آورد و گاهی برعکس از یک اثر کم‌حجم یک متن ترجمه‌شده حجیم ارائه می‌کند که در هر دو مثال ترجمه به متن مبدا وفادار نیست و از همین رو فاقد ارزش از نظر محتوایی است.
۷- توجه به نشانه های نگارشی
بکارگیری نشانه‌های نگارشی از جمله اصولی است که مترجم در متن خود باید آنها را رعایت کند تا انواع جملات از همدیگر تمیز داده شود و معلوم شود که انتهای جمله کجا است یا نقل قول از کیست و بایستی همه دیگر نکات "نقطه گذاری" یا punctuation برآورده شود.
در نتیجه به‌طور کلی ترجمه با کیفیت دارای دو ویژگی است:
۱- یافتن مفهوم و پیام بیان شده در متن ترجمه.
۲- یافتن لحن و سبک نویسنده و بازتاب آن در متن ترجمه.
بخش نخست را "معادل مفهوم" و بخش دوم را "معادل سبک" می نامند و مجموع آنها "معادل کامل متن اصلی" خوانده می‌شود.
منبع: منتشر شده در http://aryaadib.blogfa.com/post-503.aspx
این متن توسط گروه ترجمه و ویرایش سیناپس تهیه شده است. هر گونه بازنشر مطالب این سایت بدون اجازه نویسنده مجاز نیست.
علی خراسانی
